Indy gogoko zuten pertsona batzuk ez ziren SNPren zuzendaritzaren zale, eta ezin zituzten bi gauzak bereizi. Ez zuten onartu Eskozia independente batek panorama politiko guztiz berria eta zabalagoa izango zuela, eta ez zela errezeta bat SNP betiko boterean izateko. Boterean dagoen alderdirik ez da ona inorentzat.

Duela gutxi, bere politikan eragina izan duten gertaera garrantzitsuak gertatu dira Eskozian. Batetik, Westminsterren babesik gabe independentziari buruzko erreferenduma antolatzeko Eskoziako erakundeek duten botere faltari buruz Auzitegiak hartutako erabakia. Bestetik, SNPren norabidean aldaketa bat. Nola eragin dio horrek guztiak mugimendu independentistari? Eta Independentzia babestea?

Egia esan, hilabete gorabeheratsuak izan dira, eta ziur nago agian gutariko batzuk bezain ziur ez dauden batzuentzat, azken aldaketek birritan pentsarazi ahal izan dietela. Hala ere, bi puntu horietan ez dago inolako eraginik izan behar duenik etorkizunerako eztabaidan eta kanpainetan.

Ez dut uste gutako inor benetan harritu gintuenik Auzitegi Gorenak hartu zuen erabakia hartu izanak. Orain behintzat ezagutzen dugu printzipio juridiko hori. Baina alde handia dago legea denaren eta ZUZENA denaren artean. Argi dago autodeterminazioa, aitortutako giza eskubidea denez, Eskoziako herriari kendu ezin zaion eskubidea dela, eskaera nahikoa badago. Erresuma Batuko gobernuak, printzipioz, Ostiral Santuko akordioaren arabera onartzen du hori, non bateratze-erreferendum bat gerta daitekeen eta gertatu behar den legedi horretan oinarritzen den, babesa gehiengotzat jotzen denean. Beraz, onarpen hori ezin da herrialde batentzat izan, eta ez beste batentzat. Auzitegi Gorenaren erabakiak ez du eraginik printzipio edo eskubide horretan; NOLA lortu bide bat ixten du, besterik gabe, eta ez hori lortzeko eskubidea badugu.

Uste dut gehiegi nahastu garela moduaren prozesuan, eta ahaztu egin dugu Eskoziak beharrezkoa duela onartzea, gutxienez, ESKUBIDEA dugula arazoa une egokian planteatzeko. Eskoziako oposizioko alderdiak ere ados daude printzipioz Auzitegi Gorenaren erabakia etsigarria dela, baina ez bidearen amaiera.

Bidea eskoziarrek hasi eta jarraitzen dute, banaketaren aldeko presioa eginez. Mugimendua berpiztu egin behar da, kaleetara, etxeetara eta eztabaidara itzuli behar da. Ez duzu arreta galdu behar SNPn gertatzen ari diren gauzekin… SNP ez da Indy mugimendua, zati bat baino ez da, garrantzitsua, baina ez osoa. Indy mugimendua alderdi guztietako pertsonek osatzen dute, eta bat ere ez. Beraz, SNPren lidergoa gai garrantzitsua da soilik mugimenduak emango duen lidergo mota, nor den izan beharrean. Batzuek esango dute Nicola Sturgeonen lidergoa gai honetan erdipurdikoa izan zela. Ni ez nintzen hauteskunde batzuk de facto erreferendum gisa erabiltzearen aldekoa. Gertatu behar dena da babes-uholdea sendotzea independentziaren aldeko aldarri eztabaidaezina egon arte. Horrek ez du zerikusirik SNP zuzentzen duenarekin.

Eskoziak independentziari buruzko erreferenduma egin zuen, baina ez zuen beharrezko babesa lortu. Atzera begiratuz, zeintzuk dira garai hartatik nabarmenduko zenituzkeen ikasgai nagusiak? Zerk ez du funtzionatu? Zer egin beharko litzateke desberdin hurrengoan?

Uste dut eztabaidaren oinarriak emanak etorri zela. Diru kontuari ez genion behar besteko erantzun sendorik eman. Westminsterrek EBko iraupenari buruz gezurra esan zezan baimendu genuen. Ez ditugu gurekin eramaten adinekoak, adineko emakumeak eta EBn bizi direnak. Orain hori aldatu egin da. Emakume gehiagok bozkatuko lukete orain independentziaren alde. EBri buruzko gezurra ikusi dugu. Ezetz bozkatu arren, Eskozia EBtik kanpo dago. Indy gogoko zuten pertsona batzuk ez ziren SNPren zuzendaritzaren zale, eta ezin zituzten bi gauzak bereizi. Ez zuten onartu Eskozia independente batek panorama politiko guztiz berria eta zabalagoa izango zuela, eta ez zela errezeta bat SNP betiko boterean izateko. Boterean dagoen alderdirik ez da ona inorentzat.

 Hori irabazi behar den borroka gisa ikustea, ondo legokeen edo aldatuko litzatekeen gai konstituzional gisa baino gehiago. Giza eskubideetan, justizia naturalean eta demokrazian oinarritu behar da. Oinarrizkora itzuli eta jendeak galdera egiteko eskubidea dugula dioen printzipioa onartzea lortu behar da.

Westminsterrek ez du Eskozian beste erreferendum bat baimentzeko gogorik. Orduan, nola eutsi diezaiokete independentistek gai honi, hondoratzeko arriskurik gabe?

Bultzada sortzea da kontua. Hori irabazi behar den borroka gisa ikustea, ondo legokeen edo aldatuko litzatekeen gai konstituzional gisa baino gehiago. Giza eskubideetan, justizia naturalean eta demokrazian oinarritu behar da. Oinarrizkora itzuli eta jendeak galdera egiteko eskubidea dugula dioen printzipioa onartzea lortu behar da. Uneren batean presioa egingo dugu hori gerta dadin, laguntzeko tarte zabala modu sendoan erakusteko aukera izan bezain laster. Orain ez da baiezkoaren % 50-52, nahikoa marjina handia da.

Independentziaren aldeko Emakumeak izeneko mugimendua ordezkatzen duzu. Zein izan zen emakumeen botoaren garrantzia erreferendumean? Mugimendu independentistak zuzen erantzun al zien une hartan emakume eskoziarrek zituzten behar, beldur eta galderei? Zure ustez, zer garrantzi du horrek etorkizunerako?

Emakumeek ez zuten independentzia gizonen neurri berean babestu lehen erreferendumean. Hala ere, inkestak erakusten du orain BAI bozkatuko luketela gizonek baino emakume gehiagok. Nicol efektua izan zitekeen. Emakumeek uste zuten denbora gehiegi eman zuela “nolatan”, eta ez independentziaren “zergatietan” eta “zeretan”. Kanpainetako liderrek eta gizonezko iruzkingileek egiten zituzten galderez bestelako erantzunak nahi zituzten. Horregatik jaio zen WFI, balantza berrorekatzeko. Nik diot egin dugula. Women for Independence-Independence for Women (Emakumeak Independentzia-Independentziaren Alde Emakumeentzat) dugu izena, eta, beraz, emakumeen arazoei buruzko kanpaina egiten dugu etengabe, gaur egungo konstituzio-akordioaren esparruan. Badakigu Eskozian emakumeen eta nesken bizitza osoki gauzatu ahal izango dela soilik botere guztiak kontrolatzen ditugunean ekonomia indartsuagoa bultzatzeko, haurren pobrezia arintzeko, giza eskubideetan oinarritutako osasun- eta gizarte-laguntzako sistema bat izateko eta emakumeei betetzen duten zeregin OSOA aitortzeko, dela lanean dela etxean, haurren zaintzaile gisa.

Lan handia da, baina prest gaude.

TM eLab Olaso Dorrea Fundazioaren ekimen bat da, zeinek bere ondarea euskal herrigintzaren mesedetan jartzen duen, euskal soberanismoari bultzada berri bat eman asmoz.